BİLMECELİ BİR TELİF TARİHİ (*)
Doç. Dr. M. Es'ad COŞAN
Eski devirlerde, bir eser telif eden kimseler, eserin telifini bitirdikleri tarihi, yeri ve sair bilgileri son kısma yazarlardı. Bu gibi kayıtlara "teliften ferağ kaydı" adı verilir. Meşhur Osmanlı âlimi ve tarihçisi Kemal-paşa-zâde de (tam adı; Şemsed-din Ahmed b. Süleyman'dır ve 1468-1534 yılları arasında yaşamıştır) yazılmasını bitirdiği bir kitabının sonunda, o eserin telif tarihini açık olarak değil, bilmece tarzında kaydetmiş; sonra da şöyle demiştir:
"Kim benim bu ibaremde kasdettiğim tarihi bulup çıkarır ve doğru neticeye ulaşırsa büyük bilginlerin pek çoğunun başaramamış olduğu bir işi başarmış olur."
Biz, bu bilmeceli tarih ibaresini ve tercümesini, çoğunlukla dine ve Osmanlı kültürüne vâkıf kimselerden meydana gelen Diyanet Gazetesi okuyucularına sunup, onlara bilgi ve zekâlarını göstermek konusunda bir fırsat hazırlamayı münasip gördük. Doğru cevap ile açıklamayı inşâ Allah ilerki sayılarda verceğiz. Bu tarz hareketle, zaman zaman bize sorulan bu konuyu, geniş kitlelere de tanıtmış olacağımızı sanıyoruz. Bakalım kaç kişi, bu bilmeceyi çözmeyi başarabilecek. Tabii doğru cevap verenleri mükâfatlandırmak da Başkanlığa ait bir husustur.
Bahis konusu ibare şöyle:
Tercümesi:
"Bu kitabın yazılması, Melik-i Vehhab olan Allah'ın yardımıyla Peygamber SAS Efendimiz'in hicretinden itibaren onuncu on'un, üçüncü on'unun, altıncı onda birinin, birinci yarısının, ikinci altıda birinin, ikinci üçte birinin, dokuzuncu onda biri olan cuma günün tamam olmuştur."
________________________________________________
Ben henüz uğraşmadım ama çok güzel bir soruya benziyor. Bir yerlerde cevabını bulurum diye de araştırmadım hiç. Cevabı bilen varsa hemen söylemesin ama önerilerimizi paylaşabiliriz.
Bilmeceli Bir Telif Tarihi
Moderators: VYZ, Leyla Hanne
- andelib
- Posts: 162
- Joined: 10 Jan 2008, 19:11
- Kan Grubu: B (+)
Bilmeceli Bir Telif Tarihi
Last edited by Nakşibendî on 13 Feb 2008, 23:01, edited 3 times in total.
Reason: Kaynak: www.dervisan.com
Reason: Kaynak: www.dervisan.com
“Engin deniz, taş atmakla bulanmaz. Gücenen bir arif, henüz sığ sudur...”
–Sadi-i Şirâzî
–Sadi-i Şirâzî
- Mansur
- Posts: 93
- Joined: 09 Jul 2007, 15:44
- Kan Grubu: A (+)
- deniz
- Posts: 449
- Joined: 06 Dec 2007, 13:33
- Kan Grubu: A (+)
Re: Bilmeceli Bir Telif Tarihi
Hocam, cevabınızda tuhaflık olmasın sakın Müellifin doğum tarihi 1468 vefat tarihi 1534 , kitabı telif edildiğini tahminettiğiniz tarihten epey sonra doğmuş sanırım.Mansur wrote:
Yıl 1365 mi ki acaba ?
...Eğer bir mü'minin kalbin kırdıysan,
Hâkk'a eylediğin secde değildir.
Hâkk'a eylediğin secde değildir.
Re: Bilmeceli Bir Telif Tarihi
Benim ulaştığım sonuç:
19 Safer 935 saat: 02.40
Nasıl oldu da bu sonuca vardınız derseniz açıklamaya çalışırız.
Yanlız şu var ki bu tarih Cuma'ya denk gelmiyor.
19 Safer 935 saat: 02.40
Nasıl oldu da bu sonuca vardınız derseniz açıklamaya çalışırız.
Yanlız şu var ki bu tarih Cuma'ya denk gelmiyor.
- andelib
- Posts: 162
- Joined: 10 Jan 2008, 19:11
- Kan Grubu: B (+)
Re: Bilmeceli Bir Telif Tarihi
Dayanamayıp sonuca çözüme baktığım için söyleyebilirim, 19 Safer doğru ama yıl yanlış.
“Engin deniz, taş atmakla bulanmaz. Gücenen bir arif, henüz sığ sudur...”
–Sadi-i Şirâzî
–Sadi-i Şirâzî
Re: Bilmeceli Bir Telif Tarihi
O zaman 939 hicri yılıdır.
Bu gün Cuma'ya da denk geliyor.
not: 939 hesaplayarak bulmadım. Sadece yakın tarihler içerisinde bu yıl Cuma ya denk geliyor. Bilginize...
Bu gün Cuma'ya da denk geliyor.
not: 939 hesaplayarak bulmadım. Sadece yakın tarihler içerisinde bu yıl Cuma ya denk geliyor. Bilginize...
- Mansur
- Posts: 93
- Joined: 09 Jul 2007, 15:44
- Kan Grubu: A (+)
Re: Bilmeceli Bir Telif Tarihi
deniz wrote:Hocam, cevabınızda tuhaflık olmasın sakın Müellifin doğum tarihi 1468 vefat tarihi 1534 , kitabı telif edildiğini tahminettiğiniz tarihten epey sonra doğmuş sanırım.Mansur wrote:
Yıl 1365 mi ki acaba ?
- -- --- ---- -----
- andelib
- Posts: 162
- Joined: 10 Jan 2008, 19:11
- Kan Grubu: B (+)
Re: Bilmeceli Bir Telif Tarihi
Doğru cevap 936.Özlem wrote:O zaman 939 hicri yılıdır.
Bu gün Cuma'ya da denk geliyor.
not: 939 hesaplayarak bulmadım. Sadece yakın tarihler içerisinde bu yıl Cuma ya denk geliyor. Bilginize...
Bu kitabın yazılması, Melik-i Vehhab olan Allah'ın yardımıyla Peygamber SAS Efendimiz'in hicretinden itibaren onuncu on'un, üçüncü on'unun, altıncı onda birinin, birinci yarısının, ikinci altıda birinin, ikinci üçte birinin, dokuzuncu onda biri olan cuma günün tamam olmuştur."
Açıklayacak olursak; bilmeceyi çözmeye sondan başlıyoruz.
İkinci üçte birinin dokuzun onda biri:
Bir ayı 30 gün varsayıp üçe bölüyoruz, birinci üçte bir: 1-10, ikinci üçte bir: 11-20, üçüncü üçte bir: 21-30
İkinci üçte bir: 11-20'yi alıyoruz ve 10'a bölüyoruz. Birinci 10'da bir: 11, İkinci onda bir: 12,....., 9. onda bir 19'u buluyoruz. Yani ayın 19'u.
Birinci yarısının ikinci altıda biri ise bulmamız gereken ayı ifade ediyor. Bir yılı ikiye bölüyoruz, Muharrem, Safer, Rebiülevvel, Rebiül Ahir, Cemaziyel Evvel, Cemaziyel Ahir birinci yarı. Bunları da altıya böldüğümüzü varsayalım, birinci altıda bir Muharrem, ikinci altıda bir ise Safer. Böylece ayı da bulmuş olduk.
Sizin çözemediğiniz yıl kısmına gelince:
Peygamber SAS Efendimiz'in hicretinden itibaren onuncu on'un, üçüncü on'unun, altıncı onda biri
altıncı onda bir: sene rakamının birler hanesinin 6 olduğunu gösteriyor.(1-2-3-4-5-6-7-8-9-10)
üçüncü on: onlar hanesinin 2 olduğunu gösteriyor. Çünkü, birinci on: 1-10, ikinci 10: 11-20, üçüncü on: 21-30 arasını ifade ediyor (bu sayılardan birler hanesi altı olabilecek olan ise sadece 26)
onuncu on ise: 90-100 arasını ifade ediyor, (üstteki hesaba göre, yani birinci on 1-10... ise)
Dolayısıyla yıl 936.
Cevap: 19 Safer 936. (22 Ekim 1529 Cuma)
“Engin deniz, taş atmakla bulanmaz. Gücenen bir arif, henüz sığ sudur...”
–Sadi-i Şirâzî
–Sadi-i Şirâzî