2?6 YAŞ ÇOCUĞUNDA ALLAH TASAVVURU VE İNANCI

Moderator: Leyla Hanne

Post Reply
User avatar
anchebout
Posts: 82
Joined: 25 Oct 2007, 22:20
Kan Grubu: B (+)

2?6 YAŞ ÇOCUĞUNDA ALLAH TASAVVURU VE İNANCI

Post by anchebout »

2?6 YAŞ ÇOCUĞUNDA ALLAH TASAVVURU VE İNANCI

2?6 Yaş dönemi dile ve sembolik düşünce yeteneğine sahiptir. Piaget?e göre çocuk bir sınıfın tüm ünitelerine ve elemanlarına ilişkin belirgin karakteristiklerden haberdar değildir. Bu nedenle işlem öncesi dönem çocuklarında sık-sık görülen benzer objeleri bir bir ortaya getirme davranışı kavramsal sınıflandırmanın bir kanıtı değildir. Bunun ötesinde bu dönem çocuğu başka bir çocuğun ya da erişkinin görüşlerini alma konusunda zorluğa uğrar.
Çocuk bir objeye başka biri tarafından farklı bir gözle bakılabileceğini tahmin edemez. Piaget bu dönemde çocuğun bu görünüşte egosantrik (benmerkezci) olduğunu vurgular. Her ne kadar üç yaş çocuğu sembolik düşünmeye başlamışsa da bu semboller kesin kavram ve kurallar biçimimde organize edilerek ifade olunmamalıdır. Ayrıca bu dönem çocuklarında mantıksal düşünme de gelişmemiştir.[1]

Bunu çocuklara yapabileceğimiz basit bir deneyle ispatlayabiliriz. Bir plastik oyun hamurunu eşit iki parçaya bölüp bu yaş çocuğuna göstersek daha sonra da birinin şeklini daire diğerini de dikdörtgen şekline getirerek göstersek ve hangisinin daha ağır olduğunu sorsak şekil olarak büyük görünenin daha ağır olduğunu hiç tereddüt etmeden bize söyleyecektir. Yine hacim olarak aynı ölçülere sahip birisi oval diğeri dikdörtgen iki su kabını göstersek ve hangisinin daha çok su aldığını sorsak boyut olarak büyük görünenin çok aldığını söyleyecek, hatta iki dik- dörtgen kaptan biri geniş ve kısa diğeri dar ve uzun olsa dar ve uzun olanın çok su aldığını bize tereddüt etmeden söyleyecektir.

Çünkü çocukta mantıki düşüncenin gelişmemiş olması bunlar arasındaki farkı kavrayamamış olmasının normal olduğunu ortaya koymaktadır. Bu da bize çocuğun nesnel bir düşünceye sahip olduğunu, hacim ve mantık yürütme gibi kavramlardan uzak olduklarını göstermektedir. Çocuk bu dönemde bir değneğe binip at diye dolaşıp oynayabilir, üzerine bazı kumaş parçaları geçirdikleri çeşitli çubuk parçalarıyla bebek yerine oynayabilir, ona ninniler söyleyip uyutabilirler. Bu dönemde ki çocuklarda sayı, zaman, büyüklük gibi kavramlar daha ilkeldir, ayrıca dini yönden de belirli bir şekillenme tam olarak mevcut değildir.

Yetişkinler başlangıçta genellikle çocuğu kendi dini dünyasına sürükler. Hatta o kendinin duasına, namazına çocuğu iştirak ettirebilir. Dış görünümüyle çocuk sadece büyüklerinin dışarıdan gördüğü dini davranışlarının taklitçisidir. Onun bu taklidinin altında Allah?ı anmak ve lekesiz içten bir kabul ediş olduğu gibi ayrıca onun bu davranışında Allah?a yönelme isteğinin doyurulması çabası mevcuttur.[2]

Çocuk yaratıcı kavramıyla belirli bir yaş döneminde karşılaşır. Bu ailede olabileceği gibi çevrenin etkisiyle de olabilir, gittiği ibadethanelerde de olabilir. Çünkü çocuk genellikle 3?4 yaşından itibaren dünyayı ve kendi varlığını soru alanı yapan çocuğun dini fikirlere, dini nitelikte bir korkuya, saygıya kutsal olan varlığa karşı ilgi duyduğu bilinmektedir.[3]

Çocuğun Allah hakkında fikir yürütmeye başladığı dönem ise dört yaş civarıdır. Bu yaştaki çocuğun Allah tasavvuru hakkında herhangi bir güçlüğü yoktur. Zira bu yaş onun dini dünyaya ilgisinin en olumlu yaşıdır. Bu yaş çocuğunun Allah tasavvurunun genelde insana benzetme (antropomorf) olarak ortaya çıktığı görülür.[4]

3?7 yaşlar arası çocuklarda soyut kavram henüz gerçekleşmediğinden Allah kavramını da genelde somut ifadeli görüşlerle belirtmektedirler.

Çocukta 3?4 yaşına doğru başta Allah kimdir, nedir, ne kadar büyüktür, neden öyle ya da böyle? Gibi sorularla yaratıcı gücü arayacak ve dini inancın diğer hususlarına ait sorularıyla zihni arayış başlayacaktır. Ayrıca o sorularına alacağı cevapların kendisini tatmin etmesini de bekleyecektir. Çocuklar çoğu zaman yaratıcıyı bulmaya yönelik sorduğu sorulara kendi cevap bulacak ve geçerli deliller ileri sürecektir. Bazıları yaratanını babaları gibi olduğunu ve ancak babaları kadar güçlü olabileceğini, bazıları da beyaz sakallı, tonton, sevimli, yaşlı birisi olarak belirtecektirler.

Bununla birlikte Allah?ı her şeyden yüce ve iri yapılı olduğunu ve çok uzun olduğunu ama bazılarına göre de orta yaşlı sakalları olmayan Bir insan suretinde olduğunu belirtirler. Bazıları ise bunların tersine Allah?ın görünmediğini bunun için de hayaletvari bir varlık olarak telakki ederler ve bu doğrultuda görüşlerini belirtirler ancak gerek Avrupa?da gerekse yurdumuzda genelde çok sevdikleri fakat büyük bir güç timsali olan çizgi film kahramanları gibi de telakki etmektedirler. (Mesela; Voltron, Süpermen, He-Men, Bugs Bunny, Pokeman vb. gibi)

Bu yaş çocuğunun özelliklerine bakınca onlarda soyut kavramların gelişmemiş olduğunu bunun aksine somut kavramların onun hayatını anlamlaştırdığını görürüz. Hal böyle olunca çocukların Allah kavramını da somut olarak insan şeklinde düşünmeleri gayet normaldir. Bu dönem çocuklarında soyutsal bir fikri yapıyı onlardan beklemek hata olur. Onun için anne-babaların da bu dönem çocuklarının soracakları sorulara bu özelliklerini bilerek cevap vermeleri çocuğun daha tatmin olmuş bir şekilde dini eğilimini artıracaktır. Aksi durumlar ise çocukta bir iç karışıklık, bir iç çatışma ortamı doğuracaktır. Bu da eğilimin olumlu yönde artırıcı olmasından ziyade caydırıcı olmasını ortaya çıkarır.[5]

Psikolojik ve pedagojik çalışmalara göre dini bilincin uyanmasında ve gelişmesinde rol oynayan etkenler şunlardır.
I- Çocuğun doğal gelişimi
II- Aile çevresindeki ve birlikte olduğu diğer çevre fertlerinin tutumu
III- Dinsel konuların doğrudan doğruya öğretilmesi.[6]

Çocuk bir taraftan içinde bulunduğu çağın özellikleri altında öte taraftan ise yaşadığı kültürden etkilenmekte ve büyükler tarafından bir kalıba sokulmaya çalışılmaktadır. Bu noktalar çocuğun dini gelişiminin bilinmesiyle aydınlanabilir.

Her yaş döneminin kendine özgü ihtiyaçları, sorunları, hassas yönleri olmasına rağmen kişinin kimlik bulma çalışmalarında çocukluk dönemine ait sağlıklı ve sağlıksız ilişkilerin önemi de vurgulanmaktadır. Çocukluk çağında dini konulara ilginin yüksek olmasına rağmen bu ilginin sağlıklı bir yönlendirme olmazsa zamanla azaldığını, gittikçe daha az öğrenme isteği duyulduğunu ve nihayet inkâr edici bir tutuma dahi dönebildiği görülmektedir.[7]

Yukarıda belirttiğimiz gibi bu dönem çocuklarının somut kavramlar üzerinde daha çok durduklarını hatta %80 civarında Allah üzerindeki düşüncelerini somut örneklere dayandırarak açıklamaya çalıştıklarını görmekteyiz. Çeşitli anaokullarında okulöncesi eğitim gören 2?6 yaş arası çocuklarının Allah hakkındaki görüşlerini şu şekilde belirtebiliriz. Ordu-Ünye Cumhuriyet İlköğretim Okulu Anasınıfı öğrencisi Cemal Şahin ?Allah havada bulunuyor, hava her yerde olduğu için Allah her yerdedir. Allah?ın altında bir sihirli halısı var, her yere o sihirli halısıyla gitmektedir. O bizi görüyor fakat biz Onu göremiyoruz. Allah taştan olsaydı biz Onu görebilirdik çünkü biz taşları görebiliyoruz ama Allah?ı göremiyoruz demek ki taş değil sonra Allah bizim gibi insan olsaydı biz onu gene görürdük ama göremiyoruz. Öyleyse Allah hayalet gibi bir şeydir. Çünkü biz hayaletleri göremiyoruz. Hayalet olunca da sihirli halısıyla her tarafa gidebiliyor.?

Bi grup anasınıfı öğrencisi ?rüyamda Allah?ı gördüm Allah giyinikti ve ellerini havaya kaldırmış büyük bir evin tavanına değdiriyordu. Allah bizden çok büyük hep bizi görüyor ve yaptıklarımızı biliyor.?

Başka bir anaokulu öğrencilerinin genel görüşü ?Allah Cennettedir oradan her yere gider, hatta şimdi yanımızdadır ama biz Onu göremiyoruz, O ise bizi her zaman görüyor.

Yapılan araştırmalar okulöncesi çocukta Allah anlayışının antropomorfist olduğunu göstermektedir. Çocuk Allah?ı insana ait çizgiler içerisinde göz önüne getirmektedir. Türk çocukları üzerinde yapılan araştırmalar da (istisnalar olmakla birlikte) bu genellemeyi doğrulamaktadır.


________________________________________
[1] YAVUZER Haluk Çocuk Psikolojisi s.86
[2] YAVUZ Kerim a.g.e. s.47
[3] SELÇUK Mualla Çocuğun Eğitiminde Dini Motifler s.70
[4] AY Mehmet Emin Çocuklarımıza Allah?ı Nasıl Tanıtalım s.67
[5] AY Mehmet Emin a.g.e. s.75
[6] SELÇUK Mualla a.g.e. s.70
[7] AY Mehmet Emin a.g.e. s.75
Post Reply

Return to “Makaleler”