İslam ve Matematik

[Ahmed Ziyaeddin]

Matematik Nedir?
Matematik, en eski bilimlerden biri olup, ilk çağlarda sadece sayı ve şekillerin ilmi olarak tanımlanırdı. Yüzyıllar geçtikçe matematik de kendi içinde bir takım gelişmeler gösterdi. Tıpkı diğer bilim dallarında olduğu gibi. Günümüzde matematiği bir kaç cümle ile tanımlamak mümkün değildir.

Matematik kiminin gözüyle bir sanat, kiminin gözüyle ise bir dildir. Matematiğe gönül vermiş insanların çoğu matematiği bir sanat olarak görürler. Onlara göre matematikte önemli olan yapılan işin derinliği, kullanılan yöntemlerin estetik değeri ve matematiğin kendi içinde bir işe yaramasıdır.

Matematiği dil olarak görenler, tabiatın kitabının matematik dilinde yazıldığına kanaat getirirler; tabiatı anlamak ve öğrenmek için matematik dilini bilmemiz gerekir. Kimine göre ise matematik, ilgileneni için sadece bir araçtır.

Görülüyor ki matematiğin öyle bir iki cümleye sığacak bir tanımı yoktur. Matematiğin tam olarak ne olduğunu, onun içine girdikten sonra, bilgimiz ölçüsünde ve ilgimiz yönünde anlar ve algılarız.

Objektif olarak hazırlanmış, matematik tarihi eserleri incelendiğinde, açık olarak şu hüküm görülür: Matematiğin geniş bir dalı olan cebire ait temel bilgilerin büyük bir çoğunluğu, 8. ile 16. yüzyıl Türk - İslam Dünyası alimleri tarafından ilk olarak ortaya konulmuş ve belli bir noktaya kadar da geliştirilmiştir.

İslamiyetin Başlangıç Yılları
İslamiyetin başlangıç yıllarında; dini günlerin tespiti, namaz vakitlerinin belirlenmesi, takvim hazırlanması gibi dini problemlerle uğraşılmış olunduğu muhakkak ise de, o devir İslam matematikçilerinin, arazi ölçüleri, veraset hesapları, yükseklik tayini ve günlük yaşantı için gerekli pratik ölçme ve hesaplamalar hakkında bazı çalışmaların varlığı söz konusu olabilir. Hamid Dilgan; Büyük Matematikçi Ömer Hayyam adlı eserinde bu konuda şunları yazar : "İslam matematiği, ancak hicretin ikinci yüzyıl ortalarında Bağdat'ta doğmuştur." Ancak bu tarihten itibaren, Bağdat'ta kurulan ve bugünkü Üniversitelere benzer kurum olan Dar-ül Hikme'de başta matematik olmak üzere, öteki bilimler hızla gelişmeye başlamıştır.

Gıyasüddin Cemşid ve Cebir
Gıyasüddin Cemşid, aritmetikle ilgili ilmi çalışmalarının yanında, cebirde yüksek dereceden nümerik denklemlerin yaklaşık çözümlerine, kendi görüşü olarak ortaya koyduğu orjinal çözüm yolları ile, etkinliğini zamanımıza kadar sürdürmüştür. Bu konuda; özellikle; ax3 + x3 = bx tipindeki üçüncü derece denklemlerin çözümünde, zamanı için yeni olan çözüm yolları ortaya koymuştur.


Ali KUŞÇU (? - 1474)
Türk-İslam Dünyası astronomi ve matematik alimleri arasında, ortaya koyduğu eserleriyle haklı bir şöhrete sahip olan Ali Kuşçu, Osmanlı Türkleri'nde, astronominin önde gelen bilgini sayılır. Batı ve Doğu bilim dünyası onu, 15. yüzyılda yetişen müstesna bir alim olarak tanır. Asıl adı Ali Bin Muhammed'tir. Doğum yeri Maveraunnehir bölgesi olduğu ileri sürülmüşse de, adı geçen bölgenin hangi şehrinde ve hangi yılda doğduğu kesin olarak bilinmemektedir.

Ancak doğum yerinin Semerkant, doğum yılının ise 15.yüzyılın ilk dörtte biri içerisinde olduğu kabul edilmektedir. 1474 yılında İstanbul'da ölmüş olup, mezarı Eyüp Sultan Türbesi hareminde bulunmaktadır. Uluğ Bey'in Horasan ve Maveraunnehir hükümdarlığı sırasında, Semerkant'ta ilk ve dini öğrenimini tamamlamıştır. Küçük yaşta iken astronomiye ve matematiğe geniş ilgi duymuştur. Devrinin en büyük bilginlerinden; Uluğ bey, Bursalı Kadızade Rumi, Gıyaseddün Cemşid ve Mu'in al-Din el-Kaşi'den astronomi ve matematik dersi almıştır. Önce Uluğ Bey tarafından 1421 yılında kurulan Semerkant Rasathanesi ilk müdürü Gıyaseddün Cemşid'in ve ikinci müdürü Kadızade Rumi'nin ölümü üzerine, Uluğ Bey rasathaneye müdür olarak Ali Kuşçu'yu görevlendirmiştir.

[Ahmed Ziyaeddin]

Selamunaleykum.Kardeşlerim elimden geldiği kadar hem bilgilenip,hem de sizleri bilgilendirmeğe çalışacağım.Eleştirilere açığım.ALLAH HEPİNİZDEN RAZI OLSUN...

[serdengecti]

sizden de Allah razı olsun hocam devamını bekliyoruz..

[Ahmed Ziyaeddin]

Selamunaleykum.Serdengeçti kardeş biraz da düşünelim değil mi.Hadi bakalım...(Elimizde üç tane 1 var.Bu birleri kullanarak 6 rakamını nasıl elde ederiz? başka sayılarla çarpmak,toplamak vs. yok.yalnız bu 1 ler üzerinde istediğiniz işlemleri yapabilirsiniz.

[serdengecti]

hocam bu birleri sadece bir kere mi kullanacaz yoksa bunun gibi bi çözüm mü olacak[ (11+1)/(1+1)=6]

[Ahmed Ziyaeddin]

Evet bir defa kullanacaksın.sen orda (1+1) deki leri fazladan kullanmışsın.biraz daha gayret...

[serdengecti]

(1+1+1)!=6

[Ahmed Ziyaeddin]

Güzel,doğru çözüm.

[Eylül]

Ama ben anlamadım. Espri mi yaptık noldu şimdi

[serdengecti]

Güzel,doğru çözüm.

teşekkürler

ortada bi espri varsa benimde haberim yok

[Yılmaz Haksöyler]

Ama ben anlamadım. Espri mi yaptık noldu şimdi

Anlayamadığınız kısım Faktöryel ise bir hatırlatma:

Faktöriyel, matematikte, sağına ünlem işareti konulmuş sayıya verilen isim, daha genel olan Gamma Fonksiyonu'nun tam sayılarla sınırlanmış özel bir durumudur.

Faktöriyel fonksiyonu verilen pozitif tamsayının kendisinden önceki bütün tamsayılarla 1'e inilinceye kadar çarpılması sonucunda elde edilen çarpımı gösterir.






Kaynak: Vikipedi